سیستم های تعیین جنسیت در گیاهان چندین بار از نیاکان نر و ماده تکامل یافتند (که شامل گیاهان یک پایه با گل های نر و ماده جداگانه در یک گیاه می شود)، و سیستم های کروموزوم جنسیت چندین بار در تکامل گیاه گلده مطرح شده اند. همسو با مدل های نظری برای انتقال تکاملی از دو جنسیتی به یک پایه، ژن های چندگانه تعیین جنسیت درگیر می شوند که شامل فاکتورهای عقیمی- مذکر و عقیمی-مونث می شود. این درخواست که ترکیب مجدد بین این موقعیت ها باید نادر باشد احتمالا دلیل اصلی زاول ژنتیکی کروموزوم های Y است. نظریه های زوال کروموزوم های Y درپرتو نتایج جدید از ژن ها در کروموزوم های جنسیت مورد بررسی قرار گرفتند.
چرا کروموزوم های جنسیتی گیاه از نوع خاص؟
کنترل ژنتیکی تعیین جنسیت در دستگاه های چند جانور، به ویژه Drosophila melanogaster، Caenorhabditis elegans و پستانداران به خوبی قابل درک هستند. در گیاهان، درک سیستم تعیین جنسیت و درک چگونگی تکامل جنس ها به طور جداگانه، بسیار نزدیک هستند و ایده های نظری فعلی درباره این موضوع نیز تکامل کروموزوم های جنسیتی را روشن می سازند. آنژیو اسپرم ها برای مطالعات تجربی تکامل کروموزوم های جنسیتی نیز از نوع خاصی هستند، زیرا احتمالا جنس های جداگانه را مکرراً و نسبتا جدید کامل کردند. گیاهان دیگر به ویژه Bryophytes (Okada et al. 2001 را ببینید) نیز کروموزوم های جالب توجهی دارند که به طور جداگانه کامل می شوند.
در بسیاری از گونه های گیاهانی که از طریق جنسی مجددا تولید شدند (و برخی جانوران) تمام آنها لزوما در شرایط جنسیتی یکسان هستند. بسیاری از این گونه های ‘جنسی مونومورفیک’ هم مذکر هستند و هم مونث. اصطلاح ‘هم جنسیتی’ (Lloyd 1984) زمانی استفاده می شود که یک گیاه کار هر دو جنس را انجام دهد، چه در هر گل باشد (دو جنسیتی) چه در گل های نر و ماده جداگانه باشد (یک پایه).